Λίγα λόγια για το Debtocracy και το νεοφιλελευθεράτο

Πολύ μεγάλη συζήτηση άνοιξε το πολυαναμενόμενο Debtocracy μετά την καθυστερημένη προβολή του και φαίνεται πως θα αφήσει για πολύ καιρό το αποτύπωμά του. Δεν θα επαναλάβω επιχειρήματα και λεπτομέρειες που έχουν γράψει άλλοι μπλόγκερ, θα δώσω και ορισμένες παραπομπές, αλλά θέλω να επισημάνω ορισμένα σημεία.

1. Η πολιτική τοποθέτηση της Χρεοκρατίας

Θεωρώ τις κατηγορίες εναντίον των συντελεστών περί προπαγάνδας και πολιτικής στράτευσης κακοηθέστατες. Ειδικά όταν προέρχονται από τους κατεξοχήν πολιτικά στρατευμένους και μάστορες της προπαγάνδας. Έχει μεγάλο ενδιαφέρον η αντίδραση του νεο(και-μπλε)φιλελευθεράτου που σε πολλές περιπτώσεις εστιάζει την κριτική της στην πολιτική κατεύθυνση του ντοκιμαντέρ. Μα αν οι ίδιοι οι νεοφιλελεύθεροι δεν είναι στρατευμένοι τότε τι είναι; Ας κάνουν κι αυτοί λοιπόν ένα έρανο κι ας φτιάξουν το δικό τους ντοκιμαντέρ. Ποιός τους εμποδίζει;

Από την άλλη, το γεγονός πως η Χρεοκρατία έχει όντως πολιτική άποψη αυτό δεν μειώνει καθόλου την αξία της γιατί η πολιτική θέση είναι αυτή που κινεί τη συζήτηση για την οικονομία προς οποιαδήποτε κατεύθυνση. Για να μην πούμε για την εφαρμογή της. Δεν κατανοώ πως αυτό θεωρείται μειονέκτημα στο βαθμό που η οικονομία ουδέποτε ήταν απολίτικη ως στάση και ως πράξη. Η άλλη κατηγορία περί της απουσίας της αντίθετης άποψης είναι κι αυτή έωλη. Όπως παρατηρεί πολύ λογικά ο ChrisGram, “η κριτική στο Debtocracy με το επιχείρημα ότι δεν δείχνει και την «άλλη» άποψη είναι αστεία: Εδώ και ένα χρόνο ΟΛΑ τα τηλεοπτικά μέσα προμοτάρουν μνημόνιο και δεν είδα σε καμία εκπομπή των ΦΑΚΕΛΩΝ ή της ΑΝΑΤΡΟΠΗΣ ή στο δελτίο του MEGA και του ΣΚΑΙ να φιγουράρει η αντίθετη άποψη. Παντού παρουσιάζεται ως μονόδρομος το μνημόνιο με τους δημοσιογράφους να είναι βασιλικώτεροι του βασιλέως στην υπεράσπιση των κυβερνητικών επιλογών. Ένας δημοσιογράφος βρέθηκε να κάνει μια εκπομπή με αριστερούς (εν τη ευρεία έννοια) συμμετέχοντες και θα τον εγκαλέσουμε γιατί δεν ρώτησε και τον κ. Μανδραβέλη ή τον κ. Μάνο? Μην τρελλαθούμε τώρα!”.

Γι αυτό, όπως ξαναλέω, ας κάνουν το δικό τους διαδικτυακό ντοκιμαντέρ, από τηλεοπτική προπαγάνδα χορτάσαμε. Κάθε απόπειρα να χτυπηθούν οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ για τις πολιτικές τους πεποιθήσεις παραπέμπει σε αντιδημοκρατικές εποχές. 

2. Τι καινούριο έφερε η Χρεοκρατία

Η αλήθεια είναι πως λίγα πράγματα πρόσθεσε σε σχέση με άλλες ανάλογες προσπάθειες του εξωτερικού. Αλλά κι αυτά τα λίγα τροφοδότησαν με μπόλικο υλικό τη συζήτηση όπως η ιδέα για την Επιτροπή Λογιστικού Ελέγχου αλλά κυρίως μια έννοια που περισσότεροι αγνοούσαμε, την “άρνηση του χρέους”. Η Χρεοκρατία είναι προφανέστατα το πρώτο ντοκιμαντέρ του είδους που υλοποιήθηκε με ιδιωτικά (εθελοντικά κατά βάση) κεφάλαια και αυτό υπερβαίνει τους στόχους της. Είναι ένα υπόδειγμα για το πως (κι αν) θα κινηθούν ανάλογες απόπειρες στο μέλλον. Είναι μια κίνηση που φανερώνει την επιθυμία των πολιτών για διαφορετική και εναλλακτική ενημέρωση από τη στοχευμένη προπαγάνδα των κυρίαρχων ΜΜΕ. Και το κυριότερο: υπήρξαν άνθρωποι πρόθυμοι να πληρώσουν για ένα εγχείρημα που δεν γνώριζε κανείς από πριν το περιεχόμενό του, δεν είδα κανέναν, προς το παρόν, να έχει δηλώσει πως έχει μετανιώσει που έδωσε τα χρήματά του. Αρκεί που το διαδίκτυο έδειξε πόση μεγάλη δύναμη μπορεί να έχει, γι αυτό είναι προφανές ποιους και για ποιο λόγο ενόχλησε τόσο σφόδρα…

3. Οι αντιθέσεις της Χρεοκρατίας

Δεν θέλω να κάνω λεπτομερή σχολιασμό γιατί υπάρχουν αρκετά σημεία που υπερβαίνουν τις γνώσεις μου αλλά να δείξω ορισμένα που με ενόχλησαν. Ενώ την πρώτη φορά δεν το είχα προσέξει ιδιαίτερα, με τη δεύτερη θέαση κάτι δεν μου πήγαινε καλά στο θέμα του Ισημερινού. Ότι ήταν άγνωστο θέμα για το ευρύτερο κοινό, ακόμα και στο ελληνικό διαδίκτυο. Πώς μας είχε ξεφύγει τέτοιο κελεπούρι; Δεν συμμερίζομαι τη συνωμοσία της σιωπής που παρουσίαζε το ντοκιμαντέρ για την “άρνηση του χρέους” αλλά με λίγο προσεκτικό ψάξιμο θα διαπιστώσει κανείς πως ο Κορέα δεν είναι ακριβώς όπως τον παρουσίασε ο Χατζηστεφάνου. Τα βρήκε και τα μάζεψε ο μπλόγκερ gatouleas, διαβάστε τον εδώ. Αλλά στην ιστοσελίδα της Χρεοκρατίας αναρτήθηκε ήδη ο αντίλογος με τη μορφή FAQ για όλους όσους -και δεν ήταν λίγοι και από τα αριστερά- που έκαναν κριτική σε αυτό το σημείο. Επιφυλάσσομαι πάντως γιατί δεν έχω πειστεί από τη χρησιμότητα του παραδείγματος του Ισημερινού και τις εκατέρωθεν αντεγκλήσεις.

Το δεύτερο σημείο που με δυσαρέστησε αρκετά ήταν η παρουσία του γαλλοαιγύπτιου οικονομολόγου Σαμίρ Αμίν. Δεν πρόσφερε τίποτα το ουσιαστικό πέρα από το αναμάσημα του να φύγουμε από το ευρώ και να φέρουμε πίσω τη δραχμή. Άλλο βέβαια αν το πω εγώ αυτό κι άλλο αν το πει ένας διακεκριμένος οικονομολόγος. Τόσο διακεκριμένος που δεν βλέπω να παρατήρησε κανείς πως τον Σαμίρ Αμίν τον συνέδεε φιλία και επαγγελματική σχέση με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ήταν από τους πρώτους που τον συνέδραμαν αμέσως μετά την εκλογική νίκη του 1981. Νομίζω ότι η αναφορά στη οικονομική πορεία της Ελλάδας στη μετέπειτα δεκαετία καθίσταται περιττή για να την επεκτείνω εδώ. Πολύ πετυχημένη η συνεισφορά του Σαμίρ Αμίν στην ελληνική οικονομία αν μη τι άλλο… (διαβάστε εδώ)

4. Χρέος ή/και Έλλειμμα;

Ένα άλλο σημείο που δέχτηκε κριτική, και σωστά το επισήμανε ακόμα και το νεο(και-μπλε)φιλελευθεράτο, ήταν η πλήρης απουσία αναφοράς στο έλλειμμα. Μου φάνηκε πολύ περίεργη, μια εξήγηση που μπορεί να δοθεί είναι ότι λόγω ανεπάρκειας χρόνου και προετοιμασίας της παραγωγής δεν είχε χώρο να αναφερθεί σε αυτό. Όμως, το έλλειμμα είναι ισότιμο θέμα με το χρέος και δεν είναι τυχαίο που και ο μαρξιστής οικονομολόγος Richard Wolff, που τον γνωρίσαμε από το γνωστό βίντεο του Jungle Report, το θεωρεί εξαιρετικά σημαντικό. Βέβαια, το αστείο είναι πως το νεο(και-μπλε)φιλελευθεράτο, με την σκληρή κριτική που έκανε και σε αυτό το θέμα, ουσιαστικά δικαιώνει τώρα τον μαρξιστή Wolff! Έχουν πολύ πλάκα αυτοί…

5. Μπορεί ο καθένας να μιλάει για την Οικονομία;

Σαφέστατα όχι, με την έννοια να μην κάνουμε κατάχρηση στην επίκληση της αυθεντίας. Μπορούμε να συζητάμε και να επιχειρηματολογούμε αλλά παρατηρώ στο διαδικτυακό διάλογο πως ακόμα και (αυτόκλητοι) ειδικοί πέφτουν σε κενά και αντιφάσεις. Επίσης, ένας χαρακτηρισμός που διάβασα για τον Λαπαβίτσα από “ειδικό”, πως είναι “τριτοκλασάτος οικονομολόγος”, δείχνει το επίπεδο της συζήτησης. Ωραία, είναι τριτοκλασάτος και σκασίλα μας. Έχει κανείς να του αντιτείνει επιχειρήματα; Πολύ λίγοι ή σχεδόν κανένας απ’ ό,τι είδα μέχρι τώρα. Πράγμα που δείχνει πως παρ’ όλες τις ατέλειες η Χρεοκρατία πέτυχε απόλυτα τους στόχους της, να συνταράξει την καθεστηκυία των (υποτιθέμενων) αυθεντιών χωρίς το ίδιο το ντοκιμαντέρ να είναι επιστημονικό. Ο χαρακτηρισμός “το ελληνικό Zeitgeist” που του απονεμήθηκε περισσότερο το τιμά παρά το μειώνει.

Αυτά τα θέματα αναλύει ένα ενδιαφέρον άρθρο του Αριστείδη Χατζή, κάνει πολύ σκληρή κριτική τόσο στα φαινόμενα των “ειδικών”, μερικές φορές γίνεται όντως άδικος (πχ τσουβαλιάζει τον πολύ Μάικλ Μουρ με την …Ναόμι Κλάιν) αλλά η ουσία είναι να μην πέφτουμε εύκολα στην παγίδα της αυθεντίας. Γιατί εκατέρωθεν παράγονται απόλυτες θέσεις κι όχι απόψεις που συνεισφέρουν στην κατανόηση των προβλημάτων. Θα μπορούσα να σας πω κι εγώ τις δικές μου απόψεις αλλά καθίστε πρώτα να πάρω το πτυχίο του οικονομολόγου γιατί βλέπω σε διάφορες γωνιές να ακονίζονται τα μαχαίρια.

__________

Μερικά άλλα ποστ ατάκτως ερριμμένα:

Το Ελληνάκι

Βαθύ Κόκκινο και Βασιλικός

LOLGreece και κριτική στο Buzz

Κώστας Γιαννακίδης – Protagon.gr

Γιάννης Βαρουφάκης – Protagon.gr

Στέφανος Λίβος

όσο για το μπλεφιλελευθεράτο, το ξέρετε εσείς.